Wondermomentje, Outreach, Brandwonden en Kerst in Kigoma!

Beetje aan de late kant, was beetje lui met typen, maar bereid je voor op een lang verhaal over vorige week en begin van afgelopen week! (foto's volgen later, moet even internet fixen)

Ik hoop dat iedereen een fijne kerst heeft gehad en alvast een gelukkig nieuwjaar! 

-------

Na een relaxt weekend gingen we maandagochtend weer fris en fruitig aan de slag. Na de gewone ochtend, liepen we richting de kinderafdeling, waar we vlak voor de ingang de moeder van onze intoxicatie jongen tegen kwamen. Wij groeten haar en willen verder lopen, waarop ze naast zich wijst en Jovini zegt (Dat is de naam van de jongen). Dus wij kijken naar het kind waar ze naar wijst en we vallen bijna stijl achterover. We kunnen onze ogen niet geloven. Het is Jovini en hij is net gedoucht en kijkt heel helder uit zijn ogen en lacht zelfs een beetje. De rest van de dag komen we hem overal tegen en iedere keer maakt dat ons zo blij! Echt geweldig. Nog een paar dagen antibiotica en hij kan gewoon naar huis praktisch zonder restverschijnselen! Een wonder! Nog snel een paar kiekjes gemaakt om hem te herinneren en we geven er ook eentje aan de moeder. Het maakte onze hele dag super vrolijk! Inclusief de sfeer op de afdeling.

’s Middags hadden we verder nog een paar kinderen van vorige week met toen een heel laag Hb, die nu natuurlijk nog  steeds laag zaten. Dus opnieuw 3 bloedtransfusies aangevraagd, gelukkig hadden we eerder op de dag gehoord dat er weer een voorraad ‘spare blood’ was, dus wij hoefden niet meer te doneren.

Daarna zijn we nog even bij Eliza op de mannen chirurgie geweest omdat die eerder had laten weten dat ze het erg druk had en dat iedereen heel ziek was, dood ging of een beklemde hernia had, daarnaast moest ze ook nog wat wonden schoonmaken. Gelukkig had ze het allemaal redelijk onder controle en hoefden we alleen wat pijnstilling voor te schrijven voor een patiënt met een heupfractuur, waar verder ook niets aangedaan kan worden hier omdat hij geen geld heeft voor een operatie. Maar wat Eliza daar af en toe op de afdeling heeft liggen, best wel heftig, zo had ze van de week een man die een liesbreuk had waar zo’n beetje al zijn darmen in zijn balzak zaten! Ook heeft ze regelmatig een thorax of balzak vol met pus die gedraineerd moet worden en jonge mensen met dwarslaesies en doorligwonden waar plastische chirurgie, een zwaailap, voor nodig is om ze te verhelpen. Ook heeft ze wonden waar na het weekend de maden uit vandaan kruipen. Gelukkig is deze afdeling Eliza’s pakkie an..

Op maandagochtend was ik langs het outreach kantoor geweest, om te kijken wanneer Eliza, Charlotte en ik eventueel mee konden en toen werd gezegd dat dat de volgende dag al kon! Dus dinsdag gingen we de hele dag op outreach. We moesten om 7 uur verzamelen voor het ziekenhuis, natuurlijk konden we toen eerst een half uur wachten tot er uberhaupt iemand verscheen met een auto. Vervolgens duurde het nog een half uur voordat iedereen er was en ze wat spullen uit het ziekenhuis hadden gehaald die mee moesten. Dus dan denk je, alles en iedereen compleet, we kunnen op weg! Nou, bado (nog niet). We gingen eerst chai(thee met veel melk en kruiden) drinken. Dit kon natuurlijk niet zo maar ergens, we gingen met z’n allen in de auto, reden zo’n 20 meter tot in Sengerema mission. Waar we de auto parkeerden en een half uur chai gingen drinken, met chapati’s (soort pannenkoek). Daarna konden we echt op weg. We reden in een jeep, waarbij ik achterin in de achterbak (wel op bankjes) zat met twee studentnurses, verder zaten ook Eliza, Charlotte, twee andere nurses en de chauffeur in de auto. Het eerste stuk was over verbazingwekkende goed wegdek. We moesten nog even bij het admnistratiekantoor van het district stoppen om papieren te regelen. Dit duurde natuurlijk ook weer een half uur. Ondertussen stond er daar ook een off road gari ya mwongjwa (letterlijk wagen van de zieken). Een ambulance dus, waarbij het zwaailicht op het dak was getaped en hij er niet echt uitzag alsof hij iets anders kon doen dan zieken vervoeren, wat waarschijnlijk ook zo is. Toen ondertussen de hele ochtend al met wachten en chillen voorbij was gegaan, gingen we weer verder. We gingen van de verharde weg af en over op de onverharde weg, met flinke hobbels natuurlijk. Daar stopten we al vrij snel weer. Dit was weer een ander gebouw, waar we weer wat moesten ophalen. Hier haalden we de papieren van de kinderen waar we heen gingen op, maar tevens ook geïmpregneerde klamboes en vaccinaties. Toen dit ook achter de rug was, gingen we echt op weg naar het dorp waar we verwacht werden. De weg hiernaar toe was echt erbarmelijk. Kuilen, hobbels, stenen van nog niet eerder gezien voormaat. Het voelde alsof we op safari waren. We reden door de middle of nowhere, met ver uitstrekkend landschap zonder dorpen of steden in zicht. Prachtige vergezichten over groene bergen en dalen, terwijl we al hobbelend verder gingen tot we  bij het dorpje Isome aan kwamen. In eerste instantie stond er niet een hele grote groep vrouwen. De vrouwen kregen een praatje over gezonde en hygiënische leefstijl van de hoofd-nurse die mee was. Ze legde uit wanneer de kinderen niet meer alleen maar borstvoeding moesten krijgen, dat je ze ook fruit moet geven en niet alleen maar rijst, maar ook dat ze onder een klamboe moeten slapen, ook overdag, en als de kinderen op hun kaart niet in het groene gebied van de groeicurve vallen dat ze meer of ander eten moeten geven of in ernstige gevallen naar het ziekenhuis moeten komen. De vrouwen die nog geen klamboe hadden en voor het eerst waren, kregen een gratis klamboe. Ook werd er voor gedaan hoe de klamboes dan moeten hangen (aan vier punten).

Ondertussen waren er steeds meer vrouwen bij gekomen met kleine kinderen. We kwamen vandaag alleen voor de kinderen tot en met vijf jaar voor wegen en vaccineren en we deden ook een check up voor zwangere vrouwen. We begonnen met het wegen van alle kinderen. Aan een grote boom hing een weegschaal met een haak aan een grote tak. Alle vrouwen vormden een lange rij en wachten geduldig tot hun kind gewogen werd. De kinderen werden in zelfgemaakte tuigjes aan de weegschaal gehangen, of als ze nog te klein waren gewoon in een kitenge doek of als ze al wat groter waren mochten ze er ook zelf aan gaan hangen. Wij hebben eerst gekeken en besloten toen dat wij dit ook konden, dus werd er een extra weegschaal geregeld en opgehangen en konden wij ook aan de slag. We schreven het gewicht op de kaarten die ze zelf hadden ondertussen en zeiden het gewicht in het Swahili en dan kon de volgende er aan gehangen worden. Toen wij eenmaal goed bezig waren, bleek echter dat ze bij de andere weegschaal gewoon gestopt waren, waarschijnlijk omdat wij dit nu aan het doen waren, maar onze bedoeling was dat we gewoon gingen helpen zodat het sneller ging. Maar goed toen hebben we ons maar opgedeeld en twee weegschalen gebruikt, zodat het alsnog iets sneller ging. De hele outreach organisatie schreeuwde namelijk inefficiëntie. Toen we zo’n beetje alle kinderen hadden gewogen (er bleven er steeds maar meer komen), besloten we ook bij de vaccinaties te helpen. Echter dit was nogal ingewikkeld, er was namelijk een hele grote groep vrouwen met kinderen op hun rug in een kitenge en te midden van al deze vrouwen stonden in een mini cirkel dan mensen rond een koelbox te vaccineren. Toen wij eenmaal ons ook daar tussen hadden gewurmd, mochten wij ook wat doen. Alle kleine kinderen moesten Polio en Rotavirus oraal, en DTP en meningococcen injecties in de spier en soms ook nog een BCG vaccinatie (Tuberculose). Soms zat er wat afwijkende kaart tussen, die een of twee dingen niet hoefde. Er lag een stapel kaarten naast de koelbox van de kinderen die moesten. Eliza pakte dan een kaart en riep de naam en zei tegen ons welke vaccinaties ze moesten krijgen. Waarna er ergens uit de grote groep een moeder met kind verscheen. Vervolgens gaf ik de orale vaccinaties terwijl Charlotte de intramusculaire medicatie klaar maakte, dan gaf ze die aan mij om die dartpijl-methode te geven, ieder in één bovenbeen. Dan mochten ze soms gaan en soms moesten ze verder naar de nurse die de BCG vaccinatie subcutaan gaf. Toen wij lekker op dreef waren met deze lekkere efficiënte manier van werken, zagen we natuurlijk om ons heen dat iedereen weer weg was en dat wij dit weer alleen aan het doen waren. Toen we bijna klaar waren, kwam de nurse naar ons toe dat we ook de mazelen vaccinatie mochten doen bij de iets oudere kinderen. Dus zelfde manier van werken, maar dan maar één prik in de bovenarm. We hadden het helemaal onder controle, we gingen door tot of de vaccinaties op waren of er geen kinderen meer hoefde, afhankelijk van de vaccinatie. Daarna werd het al best laat en kregen we heel erg honger. Echter waren we natuurlijk in een inieminie dorpje met twee soort van winkeltjes. Gelukkig hadden ze wel soda, dus we konden wel lekker fanta drinken. Daarnaast hebben we nog een soort gefrituurde bal brood of iets gegeten wat wel heel erg vulde. Toen we weer een beetje bijgekomen waren, was het ondertussen een stuk rustiger geworden en waren veel moeders en kinderen al weer weg, echter zagen we ook een deel van onze crew niet meer. We hadden zo’n vermoeden dat ze de zwangere vrouwen aan het zien waren, maar dat was ergens achteraf in een schuur in een maisveld op een hele wiebelige tafel/hoog bed. Toen we dat eenmaal gevonden hadden, hadden ze al een groot deel gedaan. We gingen er bij zitten en mochten een beetje helpen met ligging voelen, tetanus vaccinaties geven en harttonen van de baby luisteren, stethoscoop vs ouderwetsluisterding. Ik vond het wel lastig om te horen. De bloeddruk die normaal bij iedere zwangere gemeten wordt, kon vandaag niet want de bloeddruk meter was stuk. Tenminste dat zeiden ze want toen wij hem testten op iemand van ons deed ie het gewoon, maar goed weer een onderzoek minder voor hun. Wat wel goed was dat alle zwangere vrouwen malaria profylaxe krijgen en ijzertabletten. We waren op dat moment al wel helemaal uitgeput van de hele dag, dus vonden het ook niet erg om gewoon een beetje te kijken en niet zo veel te doen. Toen al deze vouwen ook gezien waren, dachten we weg te kunnen. Echter toen gingen ze alle vaccinaties en gegevens zes keer natellen wat heel erg lang duurde. Ondertussen hadden we echt super veel honger en hebben we als afleiding maar een fotosessie gehouden met de twee studentnurses en een beetje rond gehangen tot dat we eindelijk weer terug gingen. Op de terug weg moesten we natuurlijk weer langs het laatste station om de overgebleven klamboes, de paar vaccinaties die we nog over hadden en alle logboeken en kaarten met gegevens van de kinderen weer terug te brengen. Verder ging het wel een stuk sneller dan de heenweg. We waren nog net in het licht terug en helemaal bekaf van alle chaos, inefficiëntie en alle nieuwe indrukken, dus eenmaal bij het ziekenhuis aangekomen gingen we gelijk naar huis en niet veel later naar bed.

De rest van de week heb ik met Charlotte nog verschillende brandwonden opnieuw verbonden. Zo was er één meisje van negen waarbij haar hele rechterbeen aan de achterkant is verbrand. Dit moet om de vier dagen ongeveer opnieuw verbonden worden en een ontsmettende creme op worden gedaan. Echter omdat het haar zo veel pijn doet, wil ze het liefst het zelf onder controle houden dus haalt ze alle gazen er zelf af en mogen wij alleen water erop doen om het los te weken. Daarna leggen we heel voorzichtig vette gazen erop en verbinden we het weer. Het gaat best wel goed met de wond, maar het ziet er wel heel heftig uit en soms komt er ook pus uit wat heel erg stinkt.

De dag erna kwamen er nog vier patiëntjes, met voornamelijk verbrandde handjes. Die hebben dan een operatie gehad waarbij er huid ergens anders vandaan wordt gehaald om de ontstane contractuur na een brandwond op te heffen. Sommige kindjes zijn heel dapper en zeggen niets en kijken alleen maar naar wat wij doen, maar er was er eentje die begon te huilen bij binnenkomst en hield niet meer op tot de moeder letterlijk een stap buiten de deur was. De resultaten van de skingrafts zijn best goed, niet alle getransplanteerde huid pakt, maar wel een groot deel. Het zielige is alleen dat heel veel kindjes halve vingers hebben en vaak alsnog hun hand niet meer volledig kunnen gebruiken, ook na de operatie. De ouders (meestal moeders) komen iedere week naar het ziekenhuis om het verband te laten vervangen en brengen zelf een rolletje verband mee.

De laatste dag van onze iets verkorte week, omdat we een weekendje weg gaan met kerst, verliep redelijk rustig. Een andere Duitse research student, Nele, was in Sengerema om te kijken hoe het hier was en liep een dagje mee op de kinderafdeling. We hebben geprobeerd zoveel mogelijk kinderen naar huis te laten gaan voor kerstweekend, want dan zijn er geen dokters om ze midden in het weekend te ontslaan.

’s Middags moest ik even wachten en er was een klein meisje met maar één oog, die iedere keer als ze een mzungu, blanke, zag, dan rende ze er naar toe en wilde ze opgetild. Dus met deze nieuwe rafiki heb ik een tijdje staan spelen, rondjes draaien enzo. Ze was niet weg te krijgen en super vrolijk. Ze was volgens mij ook geen patiëntje maar een zusje van een, anders had ze allang al naar huis gekund.

Verder zaten er twee kleine baby’s buiten toen ik ’s middags aan kwam, eentje van de hele schattige instagram foto (voor diegene die instagram hebben), en nog een broertje daar van. Ze zaten best wel ver uit elkaar en de een keurig in de schaduw, maar de andere vol in de zon. Dus die heb ik verplaatst naar de schaduw, maar toen ze mij zag moest ze gelijk huilen haha. Komt door de witte kleren en de witte huid, toch wel een beetje eng. De moeder was alleen nergens te bekennen, dit gebeurd wel vaker. Later zag ik ze weer op de afdeling en toen was moeder er ook niet en was er dus eentje van het bed gerold op de grond. Gelukkig zijn de bedden heel laag, maar hij begon heel hard te huilen. Dus toen had een andere moeder ze maar bij zich gepakt en ze zaten echt zo midden op kamer in het gangpad naast elkaar. Heel schattig. Die andere moeder er op een krukje voor, best wel grappig tafereel. Toen ik langs liep keken de twee kindjes ook echt tegelijk van de ene naar de andere kant, heel lief. Maar goed, de moeder was later wel weer terug, maar echt adequaat is ze dus niet.

Uiteindeijk heb ik nog de laatste labresultaten verwerkt, waar in opeens drie kinderen met entamoeba histolytica tussen zaten. Dat is een soort parasiet in de darm, die diarree kan veroorzaken en verder niet moeilijk te behandelen. En er was ook nog een kind met malaria, dus ook medicatie voorgeschreven en hopelijk gaan al deze ouders dit dan nog halen en geven over het lange kerstweekend.

Met deze korte redelijk rustige werkweek weer voorbij konden we aan ons kerstweekend gaan beginnen!

We begonnen vrijdagochtend al met de bus van Sengerema naar Kigoma. Voorafgaand door een paar weken intensief geregel door Eliza en Falco. Waaronder ook of er uberhaupt een bus vanaf Sengerema rechtstreeks naar Kigoma ging en dan ook nog hoe laat die ging. De week voordat we gingen hebben de kaartjes geregeld en wisselend zeiden mensen dat de bus om zeven uur of zes uur ’s ochtends gaat altijd. Je zou denken oke prima, maar als je hier vraagt hoe laat dan heb je ook nog de kans dat ze het in de swahili tijden zeggen en die beginnen met tellen bij zonsopgang en tellen maar twaalf uren. Dus dan is zeven uur ’s ochtends is één uur in de ochtend en zes uur ’s ochtends is twaalf uur in de ochtend. Maar goed, wij het zekere voor het onzekere genomen en waren daar om zes uur (stond overigens ook op de tickets). Komen we aan op het busstation om kwart voor zes, midden tussen de kraampjes normaal, alles is nog donker en er zijn wel geteld misschien 20 mensen en een paar bussen naar de veerboot richting mwanza, maar geen bus naar Kigoma.

Oke, polepole, wij gaan ergens zitten. Komt er een man naar ons toe, ik heb een mededeling de bus gaat om zeven uur. Wij hadden hier gelukkig al rekening mee gehouden dat dit kon gebeuren dus bedankten hem en bleef gewoon wachten. Ondertussen werd het ook licht en iets drukker, waarna we naar een andere plek werden gewezen om te wachten op de juiste bus. Wij hielden de man waar we onze kaartjes eerder hadden gekocht goed in de gaten of onze bus al kwam, maar om zeven uur was de bus er nog niet. Bleek dat de bus om acht uur kwam. Uiteindelijk kwam de bus om kwart voor negen.

Gelukkig konden we wel zitten, de bus was ongeveer voor één derde gevuld. Ik ging naast Eliza, die naast het raam moest omdat ze misselijk wordt. De busreis zou in totaal ongeveer 12 uur gaan duren, dus daar hadden we al minstens 2 uur bij ongeteld en hielden rekening met zo’n 14 uur bus zitten. De eerste paar uur waren wel prima, verharde weg, wel wat hobbels waarbij we een paar keer bijna ons hoofd tegen het plafond stootten, waardoor we besloten toen het mogelijk was iets verder naar voren te gaan zitten in de bus. Precies op het goede moment want daarna stroomde de bus helemaal vol bij de stad Geita. Het was drie om twee, Eliza zat bij het raam en ik zat ingeklemd tussen haar en een moeder met haar zoontje van een jaar of 2 a 3 op schoot die lag te slapen. Best wel oké nog, kan erger, bijvoorbeeld een dikke, naar zweet stinkende man.

Later kwamen we er achter dat de kwaliteit van de weg (en de bus) ook nog stukken erger kon. Again, waren we hier deels mentaal op voorbereid. Het voordeel van een grote bus met grote banden en grote snelheid is dat je over de meeste kuilen heen gaat. De weg was wel echt heel hobbelig en je vloog regelmatig van je stoel de lucht in, waarbij je weer goed achterin je stoel werd gezet. Tevens reden we de hele tijd naar een geasfalteerde weg die in de maak was (die er beter uit zag dan waar we op reden maar geblokkeerd was met takken en stenen), waar we soort van om heen zigzagde, de ene keer reden we aan de ene kant en de andere keer aan de andere kant. Dit was ongeveer zo voor de helft van de reis. Daarnaast maakte de bus ook een ratelend geluid alsof er iets los onder hing, waarbij we er later achter kwamen dat het ook echt zo was toen we in eens iemand hoorde timmeren onder de bus. Om de paar uur moest dit onderhouden worden, want dan kwam het weer terug.

Onderweg hadden we natuurlijk meerdere stops op busstations, maar daarnaast hadden we ook een plaspauze stop in the middle of nowhere, waarbij de vrouwen de ene kant op gaan en de mannen de andere kant. Iedereen gaat dan naast elkaar in de bosjes broek omlaag en hurkend plassen. Dus wij ook, hele ervaring, mega hilarisch en door alle Tanzanianen uitgelachen dat de mzungu’s ook moeten plassen. Later hadden we ook nog een stop om te eten ongeveer halverwege, dit was nogal laat (om vier uur smiddags), omdat onze bus dus om de paar uur moest stil staan om gemaakt te worden, maar ook omdat we een keer een half uur op één man hebben gewacht ergens die ook nog mee moest, en omdat er op een bepaald stuk door een game reserve meerdere wachtposten waren waar we iedere keer moesten stoppen. Dan kwam er een man in een politie uniform de bus in en begon wat dingen te roepen waarna we naar een kwartier weer verder konden. Ook was er één keer een immigratie ambtenaar waarbij iedereen zijn paspoort of ID moest laten zien, ook wij.

Al met al duurde de reis echt super lang, zodat we een groot deel van het laatste stuk ook in het donker moesten rijden. Met zulk slecht wegdek en rijstijl is dit verre van ideaal. Op een gegeven moment ging de bus heel hard over een hobbel waarbij iedereen ver de lucht in ging, toen werd iedereen achterin de bus boos op de buschauffeur dat hij rustiger moest rijden omdat dit te gevaarlijk was, zo hard rijden in het donker. Dat was wel fijn, want het best wel eng af en toe. Je moest er echt niet over nadenken wat er kon gebeuren.

Toen we om negen uur er bijna waren, stopten we op het laatste busstation voor Kigoma, waar heel veel mensen er uit gingen. Dus wij dachten chill nog paar uur en dan zijn we er, besloten ze in eens de bus te gaan maken door het vast te gaan lassen ter plekke. Wat natuurlijk ook weer ruim een uur duurde, gelukkig hadden we ondertussen wat meer ruimte. Op dit punt kon ik ook echt mijn ogen niet meer open houden, en kon ik zelfs slapen in zo’n mega hobbelige bus. De laatste paar uur heb ik dan ook half meegekregen. Ik weet wel dat we nog minstens een paar keer voor onnozele dingen zijn gestopt en hoorde later dat er bij een stuk weg gewoon geen weg meer was voor even.

Uiteindelijk kwamen we om één uur ’s nachts aan in Kigoma.  We hadden al accommodatie geboekt en op de hoogte gesteld dat we zo laat waren, dus we hoefden alleen nog een taxi daar heen. Dit klinkt natuurlijk makkelijker dan het was. Er waren wel een hoop pikipiki’s en een tuktuk, maar geen taxi’s te bekennen. Uiteindelijk vonden we een man met een mini autootje die wel als taxi wilde dienen (volgens mij was hij normaal geen taxi). Dus wij met vier op de achtbank, ik, Eliza, Falco en Eefke en het Duitse stel Nele en Till op de passagiersstoel. Onderweg stopten we random ergens en verdween de man voor tien minuten, wij hadden al allemaal doemscenario’s bedacht dat we werden overvallen toen hij weer terug kwam en we verder reden alsof er niets gebeurd was. Onderweg vroeg hij nog even aan iemand waar de plek was waar wij heen moesten en zijn we nog een keer een verkeerde onverharde weg ingegaan, voordat we uiteindelijk kwamen waar we moesten zijn.

Gelukkig was daar iemand om ons op te vangen en zijn we allemaal na een snelle douche (die was heel hard nodig  omdat we allemaal oranje waren van het stof!), naar bed gegaan.

De zaterdagochtend hebben we lekker uitgeslapen. Eliza en ik hadden een heerlijk groot tweepersoonsbed met  een hele fijne klamboe dus dat ging heel makkelijk. Gewaakt door de apen en met zebra’s voor de deur, hebben we een poging gedaan buiten te ontbijten. Helaas resulteerde dit in dat de apen ons ontbijt op een half onbewaakt moment, hebben gestolen. Eefke probeerde nog om hulp te roepen, maar niemand kwam haha en zelf was ze te bang ze weg te jagen. Nele stond ondertussen ook vanuit haar kamer te kijken zonder te helpen. De rest was geldzaken aan het regelen met de personen waarmee we naar Gombe National Park zouden gaan eerste kerstdag.

Daarna zijn we met zijn allen naar Kigoma gegaan om daar op de markt en in een mini supermarkt allemaal eten en drinken te halen voor de lunch en avond eten van kerstavond en tweede kerstdag. Eenmaal terug hebben we gechillt in ons Punda Milia Guest House (Letterlijk: Zebra Guest House). We hadden met z’n zessen een soort patio met daaraan twee keukens met woonkamer, twee badkamers en vier slaapkamers. Regelmatig liepen de zebra’s gewoon bij ons voor de deur, heel vet. Na te hebben geluncht met een stortbui op de achtergrond, konden we toen het droog was weer op pad. De temperatuur was de hele tijd aangenaam, en er waren twee privé stranden waar we gebruik van konden maken dus dat besloten we ook te doen. Super mooie idyllische stranden en heerlijk gezwommen in Lake Tanganyika, waar je de bergen van Congo aan de overkant kunt zien. Ook hebben ze geen Bilharzia (Schistosomiasis) in dit meer, dus je kunt zonder gevaar zwemmen, in tegenstelling tot het Vicotoria Lake bij Mwanza. ’s Avonds hebben we lekker gebarbecued op een veranda met uitzicht over het meer met mooie zonsondergang en alle lichtjes van Congo en alle vissersboten op het meer. Om daarna weer enigszins op tijd naar bed te gaan omdat we de volgende dag weer vroeg op moesten.

Eerste kerstdag gingen we om zes uur ’s ochtends met de boot naar Gome National Park. Een drie uur durende bootrit langs de prachtige beboste bergachtige kust met zonsopgang van achter die bergen. Was heel mooi en fijn op een vlak meer, bijna zonder golven, dus niemand werd misselijk aangezien we een paar mensen met flinke wagenziekte hebben. Onderweg hebben we een vis gekocht van een van de kleine vissersbootjes (meer kano’s) met hooguit twee man per boot, die hun vangst net binnen hadden gehaald. 

Toen we aankwamen werden we hartelijk ontvangen. Ook stond er een bord met dat als je ziek bent, je niezen en hoesten moet onderdrukken. Nu hadden wij dit van te voren al gehoord, maar Eliza was net heel erg aan het hoesten. Gelukkig had ze zelf al mondkapjes meegenomen, later bleek dat iedereen sowieso een mondkapje op moest als we bij de chimpansees in de buurt kwamen.

Nadat we onze spullen gedumpt hadden in het guest house waar we ook een nachtje zouden slapen, kregen we een korte instructie over hoe we ons moesten gedragen als een aap ons aan zou vallen. Het motto was ‘hug the tree’ en niet wegrennen en schreeuwen. Rustig gaan staan en naar achter stappen. Ook moesten we tien meter afstand houden als we ze tegen zouden komen. Hierna gingen we met twee gidsen op pad. Ze hadden al wat scouts het bos in gestuurd ’s ochtends zodat ze wisten waar de chimpansees zouden zijn. Echter moesten we alsnog twee keer totaal van richting veranderen. Ondertussen liepen en klommen we tussen de bosjes, over hele steile hellingen, over boomstronken en moesten we kleine riviertjes oversteken.  Soms was er een pad, maar soms moesten we ook gewoon dwars door de struiken recht om hoog. Ik moest regelmatig stilstaan om weer op krachten komen, as usual, waardoor ik al snel wat achterbleef. Gelukkig hadden we twee gidsen waarvan er één bij mij bleef. Later vergezeld door Eliza die met haar hoesten en benauwdheid in het bos ook niet al te snel ging, waarbij hij mij in mijn eentje vlakbij een groep bavianen liet zitten toen de gids haar ook onder zijn hoede kreeg. In stilte hoopte ik dat ze niet dichterbij zouden komen, tot ik de gids hoorde roepen en ben ik maar zijn kant op gelopen. Tijdens het lopen en vele rusten tussendoor, kreeg ik wel de kans om wat vragen te stellen. Zijn grootvader had met de beroemde Jane Goodall nog door het bos gelopen. Zij is bekend van de chimpansee documentaires waarbij ze heel nauw contact met de apen had, voor degene die haar niet kennen. De documentaires en het beroemde onderzoek spelen zich af in Gome National Park.

Na een paar uur te hebben gelopen, kwamen we eindelijk bij de chimpansees. De rest van de groep was er al, ook waren er nog wat andere mensen die we al eerder hadden gezien. We mochten helemaal de bosjes in tot dat we de chimps bijna aan konden raken! Niks 10 meter afstand houden haha. Er was een hele schattige chimp die nog niet zo oud was die heel dichtbij gewoon lekker aan het eten was in een boom. Nadat we een uur bij de chimpansees waren gebleven gingen we nog naar een uitkijkpunt met mooi uitzicht over het park en chimpansee geluiden op de achtergrond en daarna als laatst nog naar een mooie waterval.  

Toen we laat in de middag weer terug kwamen bij de thuis basis, was het tijd om te lunchen. Ik was echter zo moe van het lopen de hele dag dat ik maar een paar happen naar binnen kreeg en toen even in mijn bed ben gaan liggen. Ondertussen was het ook super hard aan het regenen, dus we waren echt heel fijn net op tijd binnen. Na, natuurlijk, een koude douche, kon ik er wel weer tegen. Het was ook droog geworden, dus we gingen maar even op het strand een stukje lopen langs het water met de Konyagi fles die we mee hadden genomen. ’s Avonds kregen we weer een heerlijk avondmaal bereid door onze kok en ook de vis die we ’s ochtends hadden gekocht onderweg! Ik ben daarna vroeg gaan slapen, want ik was dood op na de 11 kilometer hike door het park (credits voor de fitbit van Eliza).

Na de nacht door te hebben gebracht tussen de apen, kregen we weer een heerlijk en heel uitgebreid ontbijt om daarna weer drie uur, met mooi uitzicht, terug te varen naar ons privé strandje van eerder. We hadden nog wat extra boodschappen nodig voor de lunch dus Falco en ik gingen nog even naar Kigoma om wat laatste boodschappen te halen. Daar heb ik ook nog twee hele mooi Kitenge gescoord om mooie kleren van te laten maken, wat hier heel goed en goedkoop kan. Terug gingen we met de tuktuk, met een dikke bas met Wasafi muziek (Tanzaniaanse muziek) over een weg vol met kuilen en stenen, waar hij overal tussendoor moest en heel voorzichtig deed waardoor het echt heel lang duurde. Uiteindelijk aangekomen, gingen anderen lunch maken terwijl al vast naar het strand gingen. Lekker met spaghetti geluncht op het strand en we hadden als idee om ook ’s avonds op het strand te eten. Er werd voor ons een BBQ aangemaakt op het strand en een kampvuur, waar we wel zelf nog wat extra hout voor moesten zoeken. Maar na een heerlijke, zowaar warme(!), douche ’s middags, hebben we dat dus gedaan en een heerlijke avond gehad! Waarbij Eliza nog een worm op haar handdoek zag, en zei: ‘hé, een worm’ en Eefke die er naast zit dacht oh oke prima, maar later begon hij in eens heel erg te kronkelen en werd toen omgedoopt tot epileptische worm (natuurlijk geneeskunde studenten), echter toen kwam Falco met het idee dat het wel eens een baby slang kon zijn haha, iedereen gelijk half in paniek, maar het was wel zo. Daarna hebben we hem netjes in de bosjes terug gezet, tenminste Falco heeft dat gedaan.

Tweede kerstdag moesten we ’s ochtends weer vroeg op om de bus terug te nemen. Deze zou om zes uur vertrekken, wij dachten echter dat het weer polepole ging en hadden dus redelijk op het randje een taxi besteld. Toen bleek dat deze bus wel degelijk om zes uur zou vertrekken, de taxi chauffeur had zelfs haast en reed nog harder dan normaal om ons op tijd daar te krijgen. Gelukkig waren er nog wat zit plekken in de bus, dus ik ging weer met Eliza ergens zitten en zowaar om vijf over zes vetrokken we ook! Deze bus reed tenminste ook flink door, zonder al te gevaarlijk te zijn. Ook denk ik dat we inmiddels aan de hobbels gewend waren, waardoor het ook minder hobbelig aan voelde. Er zaten over de dag verschillende mensen naast me, het enige constante was dat er altijd hetzelfde kind ook naast/op/bij zat. Het meisje van een jaar of negen schat ik, moest bij iedereen op schoot omdat er geen eigen plek voor haar was. Op een gegeven moment dachten we zelfs dat ze alleen reisde, maar daarna zagen we dat ze wel contact had met wat mensen een paar rijen voor ons. Waarom ze daar dan niet op schoot bij zat, blijft een raadsel. Ze heeft wel bijna de hele reis ertussen of erbij gezeten. We waren tijdens de terugrit al om 12 uur en niet vier uur later bij de stop plek voor de lunch. Gelukkig ging deze bus dus redelijk vlot dus en waren ze zowaar voor het donker in Sengerema! Tot ons allen grote verbazing, maar heel fijn natuurlijk!

Na een rustige avond, konden we allemaal lekker vroeg naar bed!